Stowarzyszenie, opierając się na badaniach przeprowadzonych w USA i Wielkiej Brytanii, chce w Polsce także rozpocząć debatę, na temat wpływu reklam na samopoczucie i zdrowie dzieci oraz ich postrzeganie świata. Pamiętajmy, że dzieci, w sposób bardziej bezkrytyczny niż my dorośli, przyjmują treści prezentowane w reklamach, nie rozumiejąc często, że świat w reklamach nie jest światem realnym.
Stowarzyszenie zainicjowało także ciekawą akcję „Tydzień bez telewizji”, która odbędzie się od 9 do 16 kwietnia 2011. Warto się zastanowić czy rzeczywiście nie moglibyśmy tego tygodnia spędzić w bardziej rodzinny i aktywny sposób, powstrzymując się od oglądania telewizji?
Problematyką reklam w mediach, w tym skierowaną do dzieci, zajmował się ostatnio Sejm w ramach prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji, tzw. ustawą „medialną” i implementacją do niej przepisów unijnej dyrektywy. Według obecnie obowiązujących przepisów zabronione jest przerywanie audycji dla dzieci reklamami - dyrektywa unijna proponowała zniesienie tego zakazu. Rząd jednakże uznał, że byłoby to zbyt liberalne ujęcie, Komisja podtrzymała to stanowisko i zakaz w niezmienionym brzmieniu pozostanie w ustawie. Ponadto w nowelizacji dodana została definicja audycji dla dzieci, ponieważ dotychczas niektórzy niefrasobliwi nadawcy obchodzili wskazany zakaz, poprzez uznanie - z braku definicji audycji dla dzieci – za, np. film fabularny…

Warto pamiętać, że zakazane jest również nadawanie reklam:
- nawołujących bezpośrednio małoletnich do nabywania produktów lub usług;
- zachęcających małoletnich do wywierania presji na rodziców lub inne osoby w
celu skłonienia ich do zakupu reklamowanych produktów lub usług;
- wykorzystujących zaufanie małoletnich, jakie pokładają oni w rodzicach, nauczycielach i innych osobach;
- w nieuzasadniony sposób ukazujących małoletnich w niebezpiecznych sytuacjach;

Jako nowość został również wprowadzony zapis dotyczący zakazu reklamy dopalaczy, ale przede wszystkim bardzo ciekawy przepis, który mówi, że „audycjom dla dzieci nie powinny towarzyszyć przekazy handlowe dotyczące artykułów spożywczych lub napojów zawierających składniki, których obecność w nadmiernych ilościach w codziennej diecie jest niewskazana”. Nie jest to, co prawda, przepis zaopatrzany w sankcję i na jego podstawie nie można ukarać nadawcy. Stanowi on tylko pewnego rodzaju zalecenie i zachętę do samoregulacji na rynku nadawców, jednakże, jeśli taka samoregulacja się nie dokona, to Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji będzie miała prawo wydać w porozumieniu z Ministrem Zdrowia rozporządzenie, w którym określone będą produkty niedozwolone do reklamowania w okolicach audycji dla dzieci oraz sankcje za złamanie tego typu zakazów.

Wydaje się więc, że ustawodawstwo w dosyć dobry sposób zabezpiecza dzieci przed nieodpowiednimi reklamami. Największym problemem jest jednak niewystarczające nadzorowanie przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji przestrzegania tych przepisów

W tym kontekście jeszcze ważniejsza wydaje się działalność takich stowarzyszeń, jak „Dziecko Bez Reklamy”, które dysponują wynikami badań i analizują skutki społeczne reklamy produktów skierowanych do dzieci. Ważna jest także postawa nas wszystkich – my również możemy uświadamiać, zgłaszać przypadki naruszeń i monitorować przestrzeganie ustawy.

Paweł Orłowski
Poseł na Sejm RP

Stowarzyszenie Dziecko bez reklamy nabrało w końcu mocy prawnej. Organizacja zostala zarejestrowana w Krajowym Rejsetrze Sadowym pod numerem 0000372283.

Pierwszą inicjatywą stowarzyszenia jest doprowadzenie do zmian ustawowych. Chodzi o wprowadzenie ograniczeń dotyczacych reklam dla dzieci.

Spotkaliśmy się już z europosłem Janem Kozlowskim, który obiecał, że zleci swoim asystentom sprawdzenie, jak kwestia reklam kierowanych do dzieci, jest rozwiązana w innych krajach Unii Europejskiej.

Analizę istniejących aktualnie przepisów w tym zakresie, będą też robili studencci prawa z Uniwersytetu Gdańskiego.

 Z badań naukowych wynika, że  ponosimy ogromne koszty społeczne braku ograniczeń reklamy w stosunku do dzieci. Stale rośnie liczba upijających się nastolatków, co w konsekwencji prowadzi do alkoholizmu, w dużym tempie rośnie liczba dzieci chorujących na cukrzycę i otyłość.

Konsekwencją promowanie nadmiernie konsumpcyjnego trybu życia wśród dzieci jest kształtowanie społeczeństwa depresyjnego, posiadającego trudność w osiąganiu satysfakcji z życia.

Do tej pory w polskim ustawodawstwie nie wprowadzono uregulowań prawnych emisji reklam w stosunku do dzieci, podczas gdy w innych krajach Unii Europejskiej nawet tych uznawanych za wysoce tolerancyjne, takie ograniczenia istnieją  (np.  Szwecja, Holandia).

Jednym z celów SDbR  jest wspieranie inicjatyw ustawodawczych związanych z konsekwencjami jakie niesie za sobą funkcjonowanie systemu marketingowo - reklamodawczego bez określonych i ustalonych ram.

Stowarzyszenie Dziecko bez Reklamy powstało pod koniec w 2010 r. z inicjatywy naukowców i praktyków związanych z Instytutem Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego.

Jej celem jest zwracanie uwagi na negatywne skutki działań marketingowych kierowanych do dzieci. W skład zespołu wchodzą psychologowie z Instytutu Psychologii UG, prawnicy z Wydziału Prawa i Administracji UG, niezależne organizacje i firmy oraz studenci, którym bliska jest tematyka korzyści i kosztów rozwijającej się kultury konsumpcji. Inspiracją do działań w tym zakresie jest  organizacja Campaign for a Commercial-Free Childhood, która od lat aktywnie działa w Stanach Zjednoczonych.

 Negatywny związek wpływu reklam na różne aspekty dobrostanu jednostki potwierdzają badania naukowe:

1.      Wyniki badań prowadzone w Polsce dotyczące wzrostu liczby zachorowań na cukrzycę (badania medyczne), wzrostu ilości spożywanego alkoholu i papierosów, narkotyków przez dzieci i młodzież i średniego wieku rozpoczęcia spożywania alkoholu, palenia papierosów i używania narkotyków oraz palenia papierosów (badania CBOS na zlecenie Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii i badania na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych).

2.      Wyniki uzyskane w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Płn. dotyczące negatywnych związków ilości emisji reklam z dobrostanem dzieci (dobrostan dzieci określany na podstawie wskaźników dla poszczególnych krajów UNESCO) (np. badania Tima Kassera).

3.      Wyniki badań prowadzonych w krajach Europy Zachodniej dotyczących związku atrakcyjności modeli pokazywanych w reklamie z samooceną dzieci. Samoocena pod wpływem reklamy może spadać (np. badania Helgi Dittmar). Dobra samoocena z kolei, jest jednym z wyznaczników dobrostanu człowieka.

4.      Wyniki badań (amerykańskich i brytyjskich) dotyczących wpływu reklamy na wzrost wartości materialistycznych w społeczeństwie, które z kolei obniżają poczucie zadowolenia z życia i dobrostan (np. Tim Kasser, Helga Dittmar).

5.      Wyniki badań dowodzące wpływu marketing i reklamy na Seksualizację dzieciństwa – coraz wcześniejsza inicjacja seksualna – szokujące wyniki badań opublikowane w Freedom of Information Act (UK).